/318/ quia actus sunt impossibiles, ergo potest
amittere hanc determinationem et aliam acquirere
et sic potest variari: sed hoc est impossibile,
ergo et impossibile est Deum agere
contingenter.
Aristoteles quoque docuit Deum de necessitate
agere, ea ratione ductus, quia non
potest de novo incipere movere, nisi primum
motum praecederet motus, et, cum ante
universum non esset nisi Deus, si ipse est
effector et totius molitor, mutatio fuisset in
ipso.
EXERCITATIO XLIX
Iulii Caesaris sententiam adducit.
Scholastici, post infinita propemodum
quaestionum involucra, sic explicare
hanc solent: Deus de necessitate operatur
ad intra, contingenter ad extra. De illa nos
hic non disserimus; agimus enim adversus
veteres Philosophos, quibus illa omnino
fuit ignota. De hac instituitur quaestio.
Ad cuius enucleationem antequam accedamus,
apud subtiliora ingenia deprecor,
ignoscant nobis hanc Scholasticam locutionem:
«Deus agit ad extra». Cum enim
Deus ubique sit, proprie agere ad extra non
videtur: ignoscant, inquam, quia alias distinguere